Tư duy chiến lược thường được hình dung về sự vĩ mô, trừu tượng , tuy nhiên, thực tiễn cuộc sống, công việc và sự phát triển của mỗi cá nhân, tổ chức đều đòi hỏi những quyết định chiến lược, và quyết định đó bắt nguồn từ tư duy chiến lược, hiện thân trong thực tế bằng các việc gần gũi nhất như quyết định mua một căn nhà, kết hôn với ai đó, di cư tới một thành phố, xác định tầm nhìn sứ mệnh của tổ chức, xa hơ là lợi ích quốc gia dân tộc.... Và chiến lược có nghĩa là mang tính dài hạn, theo cách đó sử dụng tư duy chiến lược giúp chúng ta nhìn nhận vấn đề, mục tiêu, hoạch định được lộ  trình để thực hiện mục tiêu có tính bền vững dài hạn, hay  một bức tranh rộng và một tầm nhìn xa.

CHIẾN LƯỢC VÀ CHIẾN THUẬT

Trước hết, cần làm rõ tại sao là tư duy chiến lược? Chúng ta thường nhầm lẫn giữa chiến lược, chiến thuật và kế hoạch, trong khi chiến lược hướng tới cái dài hạn, mục tiêu lộ trình dài hạn, thì chiến thuật và kế hoạch là cách chúng ta thực hiện các mục tiêu chiến lược đó. Để dễ hiểu, chiến lược giống như một chiếc la bàn giúp mỗi các nhân, tổ chức biết được hướng đi của mình, nhưng trong qúa trình đó, chiến thuật đi nhờ xe, đi phương tiện công cộng, chạy bộ... để tới đích thì hoàn toàn có thể thích ứng, thay đổi và phù hợp. Chiến thuật và kế hoạch có thể thay đổi để phù hợp với từng bối cảnh, giai đoạn cụ thể nhưng mục tiêu chiến lược là không thay đổi. Cụ thể, nếu mục tiêu chiến lược là trở thành một CEO, thì chiến thuật có thể thay đổi quyết định khởi nghiệp hay tích luỹ kinh nghiệm, bắt đầu sớm hay muộn phụ thuộc vào nguồn lực và bối cảnh kinh tế xã hội tại thời điểm đó... đây là tính thích ứng trong hành trình trở thành một CEO, và rõ ràng chiến thuật trong hành chính ấy có thanh đổi nhưng đích đến và mục tiêu dài hạn là kiên định.

CẤP ĐỘ CỦA TƯ DUY CHIẾN LƯỢC

Trong một chiến lược lớn có thể bao gồm các chiến lược nhỏ hơn. Ở góc độ vĩ mô trong chiến lược bảo vệ độc lập chủ quyền và lợi ích quốc gia dân tộc có thể bao gồm các chiến lược về. (i) Chiến lược phát triển kinh tế; (ii) Chiến lược an sinh xã hội và kế hoạch hoá gia đình; (iii) Chiến lược ngoại giao và an ninh quốc phòng..... Ở cấp độ cá nhân để thực hiện chiến lược một cuộc sống viên mãn/hạnh phúc nó có thể bao gồm các chiến lược nhỏ hơn như: (i) Chiến lược về tài chính; (ii) Chiến lược về gia đình và các mối quan hệ ; (iii) Chiến lược sự nghiệp....

PHẠM VI CẦN XÁC ĐỊNH VÀ GIẢI QUYẾT TRONG TƯ DUY CHIẾN LƯỢC

Tư duy chiến lược xử lý các vấn đề gì? Các phạm trù về tư duy chiến lược như được đề cập ở trên đòi hỏi người có tư duy chiến lược cần có tầm nhìn xa, xác định đúng và trúng vấn đề để đưa ra các quyết định chiến lược. Theo cách đó, tư duy chiến lược cần giải quyết được các câu hỏi đó có phải là đích dài hạn không? Nó quan trọng như nào? Phán đoán các rủi ro và cơ hội tiềm tàng, quản trị các kịch bản có thể xảy ra? Nó đã phù hợp với nguồn lực, lợi thế cạnh tranh và mục tiêu dài hạn của cá nhân tổ chức hay chưa? Tư duy chiến lược không những cần đưa ra được đích đến mà còn hình dung được nguồn lực và việc sử dụng nguồn lực khả thi để thực hiện quyết định chiến lược đó. Trong một cuộc đua thuyền khi hai bên có sức khoẻ thể chất  và năng lực, công cụ như nhau, bên thắng là bên có tư duy chiến lược, nhìn bức tranh rộng, phán đoán được thời tiết và hướng gió để đi tới đích nhanh nhất.

Tư duy chiến lược thường được sử dụng trong hai phạm trù phổ biến nhất là: (i) Thiết lập các tầm nhìn, mục tiêu phát triển chiến lược của cá nhân, tổ chức, công ty, ngành, lĩnh vực; (ii) Định hình chiến lược trong đàm phán, cạnh tranh và phát triển kinh doanh. Để giải quyết được các bài toán đó, các kỹ năng cần thiết trong tư duy chiến lược đòi hỏi sự phản biện mạnh mẽ, khả năng phân tích, phán đoán, tưởng tượng kịch bản, giải quyết vấn đề, tư duy tổng thể, khả năng ra quyết định và sử dụng, quản lý nguồn lực bao gồm cả nhân lực, vật lực và thời gian, từ đó phát hiện nhìn nhận ra cơ hội, thách thức và con đường phù hợp nhất.

BA PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY ĐỂ ĐƯA RA QUYẾT ĐỊNH CHIẾN LƯỢC

Để có tư duy chiến lược, thông thường người ta định hình và xác định căn cứ theo ba loại tư duy: (i) Tư duy quán tính: tức theo kinh nghiệm cá nhân và quá khứ; (ii) Tư duy thức thời: tức theo trend hoặc thời thế ; (iii) Tư duy đột phá: những ý tưởng có thể là táo bạo và sáng tạo vượt lối mòn. Nhưng để có một chiến lược hợp lý và đúng đắn nhất, đòi hỏi sự kết hợp phù hợp của cả ba phương pháp tư tuy trên để xác định được sự khách quan, hợp lý.

TƯ DUY CHIẾN LƯỢC TRONG ĐÀM PHÁN, CẠNH TRANH 

Sử dụng tư duy chiến lược trong các cuộc đàm phán và thực hiện chiến lược cạnh tranh, thị trường của doanh nghiệp tổ chức, đòi hỏi lối tư duy ngược để phán đoán tương lai, các kịch bản khả dĩ. Cụ thể, căn cứ từ đó để đưa ra ra các quyết định khả thi ở hiện tại. Một trong những phương pháp phổ biến nhất là sơ đồ cây, để tính toán cho các bước đi đồng thời hoặc bước đi từng bên, trả lời cho câu hỏi "nếu... thì". Để dễ hình dung và áp dung, xét trường hợp, nếu hai đứa trẻ tiếp tục giằng co chiếc kèm thì nó sẽ tan chảy, lợi ích cả hai bên ngày càng nhỏ đi, nếu một trong hai đứa xác định mức chấp nhận tối đa và lợi ích ưu tiên cao nhất của mình là ăn được chiếc kem chứ không phải ăn tất cả, để nhượng bộ thì phần thưởng cho cả hai sẽ lớn hơn. Theo cách đó chúng ta cần phân tích được bước đi tiếp theo của đối phương, lợi ích rủi ro tối đa tối thiểu là gì và các thiệt hại của đối phương để tạo sức ép,  xác định bước đi đúng đắn nhất cho mình. Có thể tham khảo sâu hơn cùng Syhun.

VỀ MA TRẬN LỢI ÍCH VÀ CÁC KỊCH BẢN CHIẾN LƯỢC

Syhun cung cấp một ví dụ điển hình để suy rộng trong các lĩnh vực đời sống, xã hội, học tập, sự nghiệm để đưa ra các quyết định chiến lược dựa theo các kịch bản chiến lược. Sử dụng matrận lợi ích để tính toán các kịch bản, tổn thất, lợi ích của từng bên trước một quyết định từ đó ra được quyết định chiến lược đúng đắn, phù hợp nhất. Gỉa sử có hai công ty A và B cung cấp sản phẩm trên thị trường và đang cân nhắc theo đuổi chiến lược giá và hoặc thị phần, tương ứng với mức lợi ích được thể hiện bằng con số.

Ví dụ về ma trận tính toán chiến lược và kịch bản lợi nhuận

Ví dụ trên giả sử có hai bên A và B cung cấp sản phẩm. Do bên B có lợi thế quy mô sản xuất hơn nên cùng 1 mức giá nếu cả hai cùng bán nhưng bên B sẽ có lợi nhuận cao hơn. Nếu công ty A vì muốn mở rộng thị phần mà bất chấp lỗ khiến công ty B lựa chọn giữa hai kịch bản bị mất thị thần hoặc cũng giảm giá để giữ thị phần, khiến hai bên cùng giảm thị phần và cùng lỗ. Nếu bên B tiếp tục muốn tăng thị phần, giảm giá làm lợi nhuận của bên B giảm, trong khi lợi nhuận của Bên A giảm nhẹ do theo đuổi chiến lược giữ nguyên giá và mất thị phần. 

Mô hình trên là một phương pháp để suy rộng các kịch bản dự báo trong tư duy và quyết định chiến lược. Kịch bản tối ưu nhất là kịch bản tính toán được lợi ích chiến lược ưu tiên/lợi ích cốt lõi, đôi khi thậm chí là hầu hết các trường hợp để thực hiện mục tiêu chiến lược, người ta cần đánh đổi các lợi ích khác và mức độ đánh đổi của đối phương để ra sức ép và các biện pháp cần thiết để dành được lớn ích tốt nhất.

TƯ DUY CHIẾN LƯỢC TRONG THIẾT LẬP MỤC TIÊU

Bên cạnh áp dụng thành thạo các kỹ năng cần thiết để sử dụng tư duy chiến lược và ra được quyết định chiến lược phục vụ mục tiêu dài hạn của cuộc sống và/hoặc sự phát triển của tổ chức.., việc sử dụng các mô hình tư duy là rất quan trọng nhằm đảm bảo sự khách quan, khả thi và tính toán tới một kịch bản rộng phù hợp nguồn lực và lợi thế cả từ chủ quan nhẫn khách quan từ các yếu tố ngoại lai bên ngoài.

Các mô hình tư duy đó được Syhun đề cập chi tiết tại NHỮNG CHIẾN LƯỢC TƯ DUY - CÁCH GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ , trong đó phổ biến nhất có thể sự dụng tới ma trận SWOT, từ đó tính toán tới một bức tranh rộng nhất áp dụng các tư duy quán tính, đột phá, thức thời xác lập đầu ra là: (i) Bức tranh toàn cảnh; (ii) Nguồc lực, giải pháp và lộ trình khả thi; (iii) Thích ứng và điều chỉnh.

Cần lưu ý rằng, với một công ty và từng giai đoạn, lợi nhuận không phải là mục tiêu chiến lược nếu công ty đó không phải đang ở giai đoạn mở rộng chiếm lĩnh thị phần, tương tự, với một bạn trẻ mục tiêu chiến lược chưa chắc phải là kiếm được mức thu nhập cao nhất. Khi có được các phương pháp tư duy chiến lược trên, việc áp dụng và sử dụng tư duy chiến lược sẽ bắt đầu từ các việc gần gũi nhất trong cuộc sống hàng ngày, như chiến lược về một cuộc sống viên mãn, phân kỳ về từng giải đoạn tương ứng với độ tuổi và lợi ích/ưu tiên chiến lược khác nhau gắn liền với từng giai đoạn đó, theo cách vận hành ấy, chúng ta sử dụng tư duy chiến lược tiến xa hơn là cống hiến cho cộng đồng, xã hội.

------

• Tất cả bài viết tại Syhun.com.vn thuộc sở hữu và bản quyền của tác giả, cần được trích dẫn có nguồn và đồng ý của tác giả.
• Contact tới Syhun nếu bạn có các mong muốn làm rõ, hiểu sâu, thảo luận hoặc cố vấn về những nội dung có liên quan tại đây hoặc email infor.syhun@gmail.com.
• Các bài viết, chia sẻ là một góc nhìn từ quan điểm, trải nghiệm, kinh nghiệm thực tế của tác giả, phán ánh một phần của bức tranh lớn về chủ để có liên quan, và mang tính tham khảo để người đọc nhìn nhận về những câu chuyện cuộc sống cũng như lựa chọn cho mình một góc nhìn, một hướng đi phù hợp nhất với bản thân mình.

#Tư_duy_chiến_lược #quyết_định_chiến_lược #Sử_dụng_tư_duy_chiến_lược #Syhun